بررسی تصریح و تلویح در ترجمه گلستان

نوع مقاله : پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

نویسندگان

• عاطفه نوارچی
• لادن معتمدی

دانشگاه الزهرا.تهران .ایران

10.22067/rltf.v2i1.82516

چکیده

تصریح و تلویح دو راهکار در ترجمه بینافرهنگی است که همواره مترجمین را در نقش میانجیگری آنها بین دو زبان و فرهنگ یاری کرده است. این دو راهکار هرچند از دیدگاه نظریه ­ها و رویکردهای متفاوت در ترجمه اجتناب ‌ناپذیر شناخته ‌شده‌ اند لیکن تابع دستورالعملی ثابت و ابعادی تعیین شده نمی ‌باشند. مترجم با استفاده از تصریح سعی می­کند به خواننده متن مقصد، اطلاعاتی را انتقال دهد که خواننده متن مبدأ به ‌طور طبیعی داراست و با علم به آن پیام متن را با تمام ظرافت‌ ها و اشارات درک می­کند. تلویح نیز هرچند با پوشاندن بخشی از اطلاعات متن مبدأ همراه است لیکن راهکاری برای اجتناب از اعوجاج در انتقال پیام اصلی است. حال سؤال این است که اگر به ‌کارگیری این دو راهکار تابع دستورالعمل مشخصی نیست چه عواملی در استفاده صحیح از آنها دخیل است؟ با فرض بر این‌که بررسی و تحلیل به ‌کارگیری این دو راهکار در چارچوب تئوری ­های مطرح شده می­تواند در این مقوله راهگشا باشد، در تحقیق حاضر به بررسی تلویح و تصریح در ترجمه فرانسه گلستان توسط عمرعلی شاه با هدف روشن‌سازی و استفاده مناسب از این دو راهکار پرداختیم. بررسی و تحلیل مثال‌ها به ما نشان داد که مترجم باید در عین تسلط کامل بر دو زبان و دو فرهنگ از چالش ‌های پیش رو در کار برد این دو راهکار آگاه باشد و از آنها در موارد خاص و ضروری و به‌گونه ‌ای هوشمندانه استفاده کند.

کلیدواژه‌ها

• تصریح و تلویح
• ترجمه گلستان
• چالش ‌های تصریح
• عمرعلی شاه
• وفاداری در ترجمه

---

عنوان مقاله [English]

Explicitation et l'implicitation dans la traduction de Gulistan en français

نویسندگان [English]

• Atefeh Navarchi
• Ladan Motamédi

Université Alzahra, Téhéran, Iran

چکیده [English]

 L'explicitation et l'implicitation sont deux stratégies de traduction interculturelle qui ont toujours aidé les traducteurs à faire la médiation entre les langues et les cultures. Ces deux approches, bien qu’inévitable ne connaissent pas encore des normes spécifiques en traduction. La question est ici de savoir comment trouver le bon dosage d'explicitation et d'implicitation capable de transférer la moyenne globale de l'ensemble du texte. Pour clarifier la question, cet article examine l'utilisation de ces deux stratégies dans la traduction de Jardin de Rose (Gulistan) en français par le traducteur afghan persanophone Omar-Ali Shah. L'analyse des exemples montre que le traducteur doit être conscient des défis auxquels sont confrontées ces deux solutions tout en maîtrisant les deux langues et les deux cultures et les utiliser à bon escient et dans des cas spécifiques.

کلیدواژه‌ها [English]

• explicitation
• Gulistan
• French Translation
• implicitation
• Golestan
• Omar-Ali Shah
• traduction française

مراجع

احمدی، م. ر. (1395). نقد ترجمه ادبی: نظریه و کاربست‌ها همراه با ترجمه جستار "وظیفه مترجم" نوشته والتر بنیامین. تهران. انتشارات رهنما

احمدی، م. ر. (1392). آنتوان برمن و نظریه "گرایش‌های ریخت شکنانه". معرفی و بررسی قابلیت کاربرد آن در نقد ترجمه. دو فصلنامه نقد زبان و ادبیات خارجی، دوره ششم، بهار و تابستان. شماره 10، 1-19.

انوری، ح . (1384). شوریده و بی قرار. تهران. نشر قطره.

انوری، ح. (1390). گلستان سعدی. تهران. نشر قطره.

خزائی، م . (1366). شرح گلستان. تهران. انتشارات جاویدان.

سعدی، مصلح بن عبدالله. (1396). گلستان. تهران. نشر آتیسا.

فرحزاد، ف/ تجویدی، غ/ بلوری، م. (1385). ترجمه: شاتلورت و کاوی، فرهنگ توصیفی اصطلاحات. تهران. انتشارات یلدا قلم.

کمالی، م. ج. (1397). بررسی کمی ترجمه‌های فرانسوی گلستان سعدی و بررسی کیفی برگردان چند حکایت با رویکرد تطبیقی. فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دورة 6 شمارة 4. 0-21 .

یوسفی، غ. (1374). دامنی از گل (گزیده گلستان سعدی). تهران. انتشارات سخن.

Alexeytseva,T. (2011). « L'explicitation en traduction litteraire et les risques qu’elle comporte ». De la linguistique à la traductologie. Interpreter /traduire, Lille, 213-227.

Hewson, L. (2018) « Explicitation and Implicitation : Testing the Limits of Translation Theory”, Impliciter, expliciter l’intervention du traducteur, Collection Truchement 1, Presse Universitaire de Liège, 15-31.

LEDERER, M. (1994). La traduction aujourd’hui - le modèle interpretatif. Paris : Hachette.

LEDERER, M. (2001-1976). Implicite et explicite. Interpreter pour traduire, coll. «Traductologie», nº 1. Paris : Didier Erudition. 37-71.

LEDERER, M. (1998).Traduire le culturel : la problematique de l’explicitation. Palimpsestes n°11 : Traduire la culture. Paris : Presse Universitaire, 161-171.

MARGOT J-C. (1979). Traduire sans trahir. La theorie de la traduction et son application aux textes bibliques. Lausanne: l’Age d’Homme.

MEDHAT-LECOCQ, H. (2018). Traduire la revolution egyptienne Vers une demarche interculturelle de la traduction, Impliciter, expliciter l’intervention du traducteur, Collection Truchement 1, Liège : Presse Universitaire de Liège, 181-197.

MOUNIN, G. (1963). Les problèmes theoriques de la traduction. Paris: Gallimard.

NEWMARK, P. (1988). A Textbook of Translation. New York: Prentice Hall.

NIDA, E. (1964). Toward a Science of Translating. Leiden: E. J. Brill.

OMAR-ALI SHAH. (1966). Le Jardin de roses (traduction de Gulistan). Paris : Edition Albin Michel.

SELESKOVICH, D/ Lederer, M. (2001 [1984]). La comprehension d’une pensee à travers son expression. Interpreter pour traduire. coll. «Traductologie», nº 1. Paris : Didier Erudition. 294-308.