بررسی‌ شیوه‌ها و راهبردهای یادداشت‌برداری دانشجویان ایرانی (موردمطالعه: دانشجویان زبان فرانسه در مقطع کارشناسی ارشد)

نوع مقاله : پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

نویسندگان

• مرضیه مهرابی ¹
• فرزانه مصباحی ²

¹ دانشگاه تهران

² دانشگاه تهران،تهران، ایران

10.22067/rltf.v1i2.84627

چکیده

یادداشت ‌برداری در مقام یکی از مهارت‌ های دانشگاهی، توجه پژوهشگران حوزۀ آموزش زبان‌ فرانسۀ دانشگاهی را به خود جلب کرده است. جستار پیش رو بر آن است روش‌ ها و راهبرد های یادداشت ‌برداری دانشجویان ایرانی را در کلاس‌ های گوناگون بررسی کند و با این بررسی به مشکلات یادداشت ‌برداری دانشجویان بپردازد. برای دستیابی به این هدف، سه ابزار گردآوری داده مورد استفاده قرار گرفت؛ ۱۳ جلسه از ۴ کلاس گوناگون در مقطع کارشناسی ارشد، گرایش ‌های ادبیات و آموزش، در دانشگاه تهران مشاهده و ضبط و ۸۴ یادداشت گردآوری شد. ۶۱ دانشجوی ایرانی در مقطع نامبرده به پرسشنامۀ محقق‌ساخت با روایی ۰٫۸۱ پاسخ دادند. داده ‌ها بر اساس روش ترکیبی کیفی (با استفاده از جدول تحلیل یادداشت‌ها) و کمّی (با استفاده از نرم‌افزار SPSS برای تحلیل پرسشنامه) تحلیل شدند. یافته‌ های پژوهش نشان می‌دهد روش رایج یادداشت ‌برداری میان دانشجویان روش خطی یا سامان‌ دهنده است. استفاده از عین واژه‌ ها، جمله ‌های کلیدی، وفاداری و سازگاری با مطالب بیان شده، دسته‌بندی اطلاعات حین یادداشت‌ برداری، تصویر‌نگارها و علامت‌ های فهرست ‌بندی در سطح گفتمان و اندیشه ‌نگارها در سطح واژه از رایج ‌ترین راهبردها است. دگرنویسی، دسته ‌بندی اطلاعات پس از یادداشت ‌برداری، درج دیدگاه‌ ها، تبادل ‌نظر با استادان و دانشجویان سال بالاتر، استفاده از راهبردهای فراگفتمانی در سطح گفتمان، بهره‌ گیری از شمایل ‌ها در سطح واژه و همچنین اقسام راهبرد کوته ‌نویسی از کم ‌بسامدترین راهبردها بوده است. میان روش ‌ها و راهبردهای به ‌کارگرفته شده از سوی دانشجویان در کلاس ‌های گوناگون، تفاوت‌ هایی وجود دارد، نظیر صورت یادداشت‌ ها در بهره‌ برداری از فضای کاغذ یادداشت، گونه‌های راهبردهای کوته ‌نویسی، ساختار و روش‌ های به کار گرفته شده، حجم یادداشت ‌ها و استفاده از زبان مادری.

کلیدواژه‌ها

• دانشجویان ایرانی
• راهبردهای یادداشت‌برداری
• روش‌های یادداشت‌برداری
• زبان فرانسه
• فرانسۀ دانشگاهی

---

عنوان مقاله [English]

Étude des méthodes et des stratégies de prise de notes chez les étudiants iraniens : Le cas des étudiants en master à l’université de Téhéran

نویسندگان [English]

• Marzieh MEHRABI ¹
• Farzaneh MESBAHI ²

¹ Université de Téhéran, Téhéran, Iran

² Université de Téhéran, Téhéran, Iran

چکیده [English]

Résumé
La prise de notes, en tant que compétence universitaire, a suscité l’intérêt de nombreux chercheurs en FOU (le français sur objectif universitaire). Le présent article vise à étudier les méthodes et les stratégies de prise de notes dans divers cours à l’université chez les étudiants iraniens. Trois dispositifs de collecte des données ont été exploités : 13 séances de 4 cours de master en littérature et en didactique du français à l'Université de Téhéran ont été observées et enregistrées, 84 notes prises par les étudiants ont été recueillies et 61 étudiants ont répondu à un questionnaire, élaboré par les auteurs de l’article. Les données ont été analysées selon une méthode mixte, c’est-à-dire la méthode qualitative (analyse des notes prises par les étudiants) et la méthode quantitative (analyse du questionnaire). Les résultats de la recherche montrent que la méthode de prise de notes la plus fréquente chez les étudiants suivis est la méthode linéaire ou planifiante. Les stratégies les plus utilisées sont les suivantes : le mot identique et les phrases-clés, la fidélité à l’information présentée, la hiérarchisation de l’information pendant la prise de notes, les pictogrammes et les effets de liste au niveau phrastique et les idéogrammes au niveau lexical. En revanche, la paraphrase d’énoncés, la hiérarchisation d’informations après la prise de notes, les notes accompagnées de réflexions personnelles, l’échange professeur-étudiants-étudiants, les effets de métadiscours au niveau phrastique, l’usage d’icônes au niveau lexical ainsi que les procédés abréviatifs figurent parmi les stratégies les moins répandues. Quelques différences ont été constatées entre les méthodes et les stratégies développées par les étudiants dans divers cours, notamment en ce qui concerne l’exploitation de l’espace graphique de la page de notes, l’utilisation des procédés abréviatifs, le volume des notes produites et l'emploi de la L1.

کلیدواژه‌ها [English]

• étudiants iraniens
• Iranian students
• FLE
• Note-Taking Strategies
• FOU
• Note-Taking Methods
• méthodes de prise de notes
• French language
• Academic French
• stratégies de prise de notes

مراجع

پوررضا، مصطفی. ( ۱۳۹۵). «بررسی مقایسه‌ای تأثیر استراتژی‌های یادداشت‌برداری و به‌خاطرآوری بر عملکرد شرکت‌کنندگان ایرانی در فعالیت‌های ترکیبی گفتاری تافل آی بی تی». دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.

شوریده، آمنه. ( ۱۳۹۲). «بررسی درک و راهبردهای یادداشت‌برداری دانشجویان زبان انگلیسی: مطالعه‌ موردی در یکی از دانشگاه‌های کشور». دانشگاه رازی.

Barbier, M. L. et al. (2003). Comparaison de la prise de notes d’etudiants japonais et espagnol dans leur langue native et en français L2. Arob@se. Vol 1-2, pp. 180-203 [http://www.arobase.to].

Barbier, M. L. et al. (2004). Prise de notes et procedes de condensation en français L2 par des etudiants anglais, espagnols et japonais. dans N. Andrieux-Reix, S. Branca, C. Puech (Dir.), Écriture abregees (notes, notules, messages, codes…). L’abreviation entre pratiques spontanees, codifications, modernite et histoire. Paris : Orphys. 143-161.

Boch, F. (1999). Pratique d’ecriture et de reecriture à l’universite – la prise de notes entre texte source et texte cible. Lille : Les Presses du Septentrion.

Branca-Rosof, S., Doggen, J. (2003). Le rôle des indices declencheurs et inhibiteurs dans les prises de notes dans les cours magistraux. Arob@se. Vol 1-2, pp. 69-78.

Chevalier, B. (1992). Lecture et prises de notes, Gestion mentale et acquisition de methode de travail. Collection 128. Paris : Nathan.

Doggen, J. (2008). Reformulations didactiques : effets de la prise de note d’etudiants francophones in Schuwer, M., Le Bot, M.-C., Richard, E. (ed). Pragmatique de la reformulation, types de discours, interactions didactiques. Rennes : Presse Universitaires de Rennes, pp.269-279.

Dyke, G. et al. (2014). Analyse syntaxique de la reformulation lors de la prise de notes collaborative dans un editeur de texte partage. Premier Colloque IMPEC : Interactions Multimodales Par Ecran. Recupere du http://impec.ens-lyon.fr

Faraco, M. (1997). Etude longitudinale de la prise de notes d’un cours universitaire français : le cas d’etudiants etrangers d’un cursus europeen. Association for Specific Purpose. N 15-18, pp. 41-54.

Faraco, M. (2000). Prise de note : quelles competences pour les Europeens ? Didactique des langues romanes, le developpement des competences chez l’apprenant. Actes du colloque de Louvain-la-Neuve de janvier 2000. Bruxelles : De Boeck.

Faraco, M. et al. (2003). Codage et traitement automatique de corpus pour l’etude des prises de notes en français langue première et langue seconde. Arob@se. Vol 1-2, pp. 97-117 [http://www.arobase.to].

Gille, D. (1991). Prise de notes et attention en debut d’apprentissage de l’interpretation consecutive — une experience — demonstration de sensibilisation. Meta, XXXVI, 2/3, pp. 431-435. CEEI (ISIT) et INALCO. Paris.

Girolami-Galvin, S. (1989). Etude de la prise de notes en anglais par des etudiants francophones (LEA : 2ème annee : cours de civilisation). Thèse de doctorat. Universite de Lyon 3.

Kiewra, K-A. (1989). A review of note-taking. The encoding storage paradigm and beyond. Educational Psychology Review. Vol. 1, pp.147-172.

Le Bras, F. (1992). Comment prendre des notes. Paris : Édition Marabout.

Mangiante, J.-M. et Parpette, C. (2011). Le Français sur objectif universitaire. Grenoble: PUG.

Olive, T., Kellogg, R. T., et Piolat, A. (2002). The triple task technique for studying the processus of writing: why and How? In G. Rijlaarsdam (Series Ed.), Studies in Writing et T. Olive, et C. M. Levy (Vol. Eds.), Contemporary tools and techniques for studying writing (pp. 31–59). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Omer, D. (2003). La prise de notes à la française pour des « noteurs » non-natifs. Arob@se. Vol. 1-2, pp. 141-151. Recupere du http://hal.archives-ouvertes.fr

Parpette, C. et Bouchard, R. (2003). Gestion lexicale et prise de notes dans les cours magistraux. Arob@se. Vol. 1-2, pp. 69-78. Recupere du http:// researchgate. net

Piolat, A. (2001). La prise de notes. Paris : Presses Universitaires de France.

Piolat, A. (2004). La prise de notes : Ecriture de l’urgence, in Piolat A., (Dir.), Ecriture Approches en sciences cognitives. Aix-en-Provence : Presses Universitaires de Provence, pp.205-229.

Piolat, A., et Boch, F. (2004). Apprendre en notant et apprendre à noter. In E. Gentaz & P. Dessus (Eds.). Comprendre les apprentissages. Psychologie cognitive et education. Paris : Dunod.

Portine, H. (1994). Lecture, ecriture et reformulations. In Y. Reuter (Ed.), Les interactions Lecture/Ecriture (pp. 351-368). Berne : Peter Lang.

Puren, C. (2013). Puren, Ch. (2013). Methodologie de la recherche en didactique des langues-cultures. Recupere du http://www.christianpuren.com.

Roussey, J. Y. et Piolat, A. (2003). Prendre des notes et apprendre. Effet du mode d’accès à l’information et de la methode de prise de notes. Arob@se. vol. 1-2, pp. 47-68.

Timbal-Duclos, L. (1988). La prise de notes efficace. Paris : Retz.