بررسی تطبیقی ساختار روایی افسانۀ «گنبد مشکین» و «صادق» ولتر با تکیه بر مؤلفه های ریخت شناسانۀ ولادیمیر پراپ

نوع مقاله : پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان فرانسه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه زبان فرانسه، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار، گروه زبان فرانسه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

چکیده

فرانسوا-ماری آروئه مشهور به ولتر از نام‌دارترین فیلسوفان و نویسندگان عصر روشنگری در قرن هجدهم فرانسه است. قصّۀ فلسفی صادق، اولین قصّۀ ولتر، با زبانی ساده و روان مقابلۀ زادیگ، قهرمان داستان، را با سرنوشت نشان می‌دهد. در بخش سوم کتاب، زادیگ با افرادی ملاقات می‌کند که دنبال اسب و سگ گمشدۀ پادشاه هستند. این بخش از قصّه نه تنها از لحاظ موضوعی بلکه به لحاظ ساختار روایت شباهت بسیاری به افسانۀ گنبد مشکین هشت بهشت امیرخسرو دهلوی، شاعر پارسی‌گوی هندوستان دارد. در این حکایت نیز سه شاهزادۀ دانا با ساربان شتر گریخته‌ای روبه رو می‌شوند. هدف از نگارش این مقاله بررسی ساختار روایی این دو اثر ارزشمند در ادبیات فارسی و فرانسه است؛ بدین منظور روش کار ریخت‌شناسانة ولادیمیر پراپ، نخستین محقق در این زمینه مدّ نظر خواهد بود. بنابراین در این پژوهش برآنیم ساختار روایی این دو اثر را بر اساس رویکرد ریخت‌شناسانة پراپ بررسی کنیم تا ببینیم تا چه اندازه‌ای این دو داستان می‌تواند در چهارچوب معین وی قرار گیرد. همچنین وجوه مشترک و متمایز آن‌ها را با الگوی پراپ برخواهیم شمرد. به موازات این امر نگارندگان این مقاله ساختار روایی هر دو اثر را با شیوه علمی نقد پراپ تطبیق، مقایسه و تجزیه‌و‌تحلیل خواهند کرد و شباهت‌ها و تفاوت‌های روایی این دو داستان که برای جذب مخاطب آسیایی و اروپایی در نظر گرفته شده است را بررسی می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative study of narrative structure in tale of "Black Pavilion" and "Zadig" by Voltaire relying on Vladimir Propp's morphological components

نویسندگان [English]

  • Asal Derakhshan Nasab 1
  • Mahboubeh Fahim Kalam 2
  • Mohammadreza Mohseni 3
1 Ph.D. Student of Department of French Language, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of French Language, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
3 Associate Professor, Department of French Language, Arak Branch, Islamic Azad University, Iran
چکیده [English]

François-Marie Arouet, known as Voltaire, is one of the most famous French philosophers and writers of the age of enlightenment in the eighteenth century. The philosophical novella of "Zadig" is the first novella of Voltaire which shows Zadig’s confrontation with fate as the novel's protagonist in a simple and fluent language. In the third part of the book, Zadig meets people who are looking for the king's lost horse and dog. This part of the novella is very similar to the tale of Black Pavilion of the Hasht-Bihisht (The Eight Paradises) by Amir Khusrau Dehlavi- Indian Persian-speaking poet, in terms of subject matter as well as narrative structure. In this story, the three wise princes are confronted a fleeing camel. Purpose of writing this article is to study the narrative structure of these two valuable works in Persian and French literature; for this purpose, the morphological method of Propp, the first researcher in this field, will be considered. Therefore, in this study, we aim to validate the narrative structure of these two works based on Propp’s morphological approach to see to what extent these two stories can be placed in his specific framework. We will also list their commonalities and differences based on Propp’s method. At the same time, the authors of this article will compare and analyze narrative structure of both works and study the narrative similarities as well as differences between the two stories which have been intended to attract the Asian and European audiences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morphology
  • Function
  • Narrative
  • Novella
  • Character
احمدی، بابک. (1388). ساختار و تأویل متن. چ14. تهران: مرکز.
برتنس، هانس. (1384). مبانی نظریه ادبی. ترجمه م. ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
پراپ، ولادیمیر. (1386). ریخت شناسی قصّه‌‌های پریان. ترجمه ف. بدره‌‌ای. ج.2. تهران: توس.
. (1368) ریخت شناسی قصّه‌‌های پریان. ترجمه ف. بدره‌‌ای. تهران: توس.
. (1368) (ب). ریخت شناسی قصّه. ترجمه م. کاشیگر. تهران: روز.
پیغمبرزاده، لیلا سادات. و میر‌‌هاشمی،مرتضی.(1394). «بررسی بنمایه‌‌های پیوسته و آزاد در روایت گنبد سیاه و گنبد مشکین». فصلنامه‌‌‌‌ی پژوهش‌‌های ادبی، 12(49): 109-124.
تولان، مایکل.(1386). روایت شناسی، درآمدی زبان شناختی انتقادی. ترجمه علوی، ف. و نعمتی، ف. تهران: سمت.
جواری، محمدحسین. و آسیب‌‌پور، محسن. (1390). «بازتاب شرق و کارکرد آن در آثار ولتر». نشریه ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 2(4): 46-23.
چندلر، دنیل. (1387). مبانی نشانه شناسی. ترجمه‌‌ی مهدی پارسا. تهران: سوره مهر.
خدیش، پگاه.(1387). ریخت‌‌شناسی افسانه‌‌های جادویی. تهران: علمی و فرهنگی.
دهلوی، امیرخسرو. (1390). هشت بهشت. تصحیح ذوالفقاری، ح. و ارسطو، پ. تهران: چشمه.
زارع، میثم. و موسوی، مریم.(1398). «نقد زیبایی‌‌شناسی ساختار داستان روز چهارشنبه منظومه هشت بهشت امیرخسرو دهلوی». فصلنامه علمی-تخصصی مطالعات زبان و ادبیات غنایی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، 9(30): 55-68.
سلدن، رامان.(1377). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه‌‌ مخبر،ع. تهران: طرح نو.
شایگان‌فر، حمیدرضا. (1380). نقد ادبی. تهران: توس.
عشقی، فاطمه.(1389). «تأثیر سعدی بر آثار ولتر(فیلسوف قرن 18 فرانسه)». پژوهش‌‌های زبان و ادبیات تطبیقی. 1(3): 133- 152.
مارزلف، اولریش.(1396). طبقه‌‌بندی قصّه‌‌های ایرانی. ترجمه جهانداری،ک. تهران: سروش.
محسنی، محمدرضا.(1394). اَبَرمردان عصر روشنگری. تهران: نشرعلم.
هارلند، ریچارد.(1388). در‌‌آمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاطون تا بارت. گروه ترجمه شیراز. تهران: چشمه.
Catellin, S. (2014). Sérendipité. Du conte au concept. Paris Seuil. Coll: Science ouverte.
Labesse, J. (1995). Le conte philosophique voltairien. Paris: Ellipses.
Propp, V.I. (1970.) Morphologie du conte, Paris: Seuil.
Voltaire. (1929). Zadig ou la Destinée, histoire orientale. Edition critiqué par G. Ascoli. Paris : Hachette.
. (2015). Zadig ou la Destinée. Présentation de Jacques Van den Heuvel. Paris: Gallimard.
CAPTCHA Image