گذارِ برخی عناصر زیبایی‌شناختی دیوان شمس در ترجمه‌ی فرانسوی‌ اوا دو ویتره میروویچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

زﯾﺒﺎﯾﯽ‌ﺷﻨﺎﺳﯽ به مطالعه ﺷﻌﺮ در دو ﺑﺨﺶ، روﺳﺎﺧﺖ، یعنی زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ آن، و زیر‌ﺳﺎﺧﺖ، یعنی ﻣﺤﺘﻮا و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﭘﻨﻬﺎن در کلام، می‌پردازد. ﻏﺰﻟﯿﺎت ﺷﻤﺲ ﺗﺒﺮﯾﺰی، ﻧﻤﻮﻧﻪ‌ی ﺑﺎرز شعر حماسی ـ عرفانی اند که از آرایه‌های ادبی، موسیقی و عناصر زیبایی زیرساختی و روساختی قوی‌ برخوردارند. مولوی در دیوان شمس به وفور از آهنگِ حاصل از چینش‌‌های متفاوت مصوت‌ها، عناصر روساخت زیبایی شعر، برای القاء معانی و هیجاناتِ عرفانی خود استفاده می‌کند. در این مقاله، انتقال عناصر زیبایی‌شناختی را در ترجمۀ فرانسوی اِوا دو ویتره میروویچ با سبک‌شناسی وینه و داربلنه بررسی ‌کرده‌ایم و نشان ‌داده‌ایم که وام‌گیری، گرته‌برداری، ترجمه واژه به واژه، تغییرِ صورت، تغییرِ بیان، معادل‌یابی و همانندسازی هر کدام بشکلی در گذار زیبایی شعر مولانا به زبان فرانسه نقش ایفا کرده‌اند. عناصر زیبایی‌شناختی شعر مولانا در ترجمه میروویچ گذاری دشوار به «زبان ـ فرهنگ» فرانسه داشته‌اند. این عناصر نهایتاً شکل و قالبی متفاوت و البته گاه دلنشین یافته‌اند، که به توانش زبان‌شناختی مترجم، و «تراوایی» زبان فرانسه نسبت به عناصر زبانی ـ فرهنگی شعر فارسی و عروض خاص آن مربوط می‌شود. افق زبانیِ ترجمه میروویچ، متفاوت از افق زیبایی‌شناختی شعر مولانا، ازتعامل زبان ـ فرهنگ‌های مقصد و مبدأ در نزد مترجم شکل ‌گرفته است که ویژگی خاص خود را به عنوان یک اثر مستقل ادبی داراست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Transmission des éléments esthétiques du "Divan-e-Shams" dans la traduction française d'Eva de Vitray- Meyerovitch

چکیده [English]

Aesthetics is interested in the beauty of the poem on two levels: supra-structural (form), and infra-structural (content).
L’esthétique s’intéresse à la beauté du poème à deux niveaux: supra-structural, la forme ; et infra-structural, le contenu. Du point de vue infra-structural on distingue quelques genres comme la poésie épique et ses sous-genres épico-mystique, dont le Divan-e-Shams est l’exemple connu. Dans cette recherche, nous suivons la transmission des éléments esthétiques du Divan-e-Shams dans la traduction française De Vitray-Meyerovitch, grâce aux différents procédés stylistiques, définis par l’approche de Vinay et Darbelnet, comme Emprunt, Calque, Traduction littérale, Transposition, Modulation, Equivalence, Adaptation. La transmission des éléments esthétiques de la poésie de Rûmî, s’est presque réalisée dans la «langue-culture» française, sous une forme parfois étrange, mais parfois bien composée pour donner le même effet que l’original. Ce qui révèle la «perméabilité» de la langue française aux éléments linguistiques et culturaux persans pour créer finalement un horizon linguistique propre à la traduction produite, qui est le résultat de l’interaction des horizons de «langues-cultures», source et cible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divan-e-shams
  • Stylistic
  • Comparative aesthetics
  • Meyerovitch
  • translation
CAPTCHA Image