بررسی ترجمۀ فرانسۀ برخی از رباعیات خیام از ژول دو مارتولد بر مبنای آراء آندره لُفِور

شرکت مقدم, صدیقه; عیسائیان, مختار

doi:10.22067/rltf.2024.87884.1115

بررسی ترجمۀ فرانسۀ برخی از رباعیات خیام از ژول دو مارتولد بر مبنای آراء آندره لُفِور

نوع مقاله : پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

نویسندگان

¹ علامه طباطبائی

² استادیار گروه زبان فرانسه دانشگاه علامه طباطبائی

10.22067/rltf.2024.87884.1115

چکیده

در سده‌های اخیر از میان آثار منظوم فارسی، رباعیات خیام به‌عنوان یکی از گنجینه‌های ارزشمند ادبیات فارسی توجه خاورشناسان را بیش از پیش به خود جلب کرده‌است. امروزه این اثر به زبان‌های مختلفی ترجمه شده و دراختیار مخاطبان زیادی قرار گرفته‌است. از آن‌جایی که اشعار این شاعر بنام از ظرافت، صنایع ادبی، وزن و عروض ویژه‌ای برخوردار است، به‌دلیل این که همه اشعار او در قالب رباعی و در سبک خراسانی می باشند، ترجمۀ آن به مراتب دقّت و تلاش بیشتری را می‌طلبد. در این پژوهش سعی بر آن است تا ترجمۀ فرانسۀ چند رباعی از خیام را برمبنای آراء آندره لُفِور (André Lefèvre) بررسی نماییم تا دریابیم آیا شکل ظاهری رباعی، وزن، قافیه، معنا و ضرب‌آهنگ آن به‌خوبی در زبان مقصد انتقال یافته است یا خیر. برای نیل به این مقصود، دسته‌بندی هفت‌گانۀ انواع ترجمۀ شعر به شیوۀ لُفِور را که شامل 1. ترجمۀ وزنی، 2. ترجمۀ قافیه‌دار، 3. ترجمۀ شعر سپید، 4. ترجمه-تفسیر، 5. ترجمۀ آوایی-واجی، 6. ترجمۀ تحت‌اللفظی و 7. ترجمۀ شعر به نثر است را ملاک کار خود قرارمی‌دهیم تا متوجه شویم مترجم فرانسوی از کدام راهبرد برای ترجمۀ رباعیات سود جسته است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که مارتولد بیشتر از شیوۀ «ترجمۀ قافیه‌دار و وزنی» استفاده کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ترجمه فرانسه

عنوان مقاله [English]

Study of the French translation of certain quatrains of Khayyam by Jules de Marthold according to André Lefèvre

نویسنده [English]

Mokhtar Issaiyan ²

² Assistant professor-Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

In recent centuries, among the works of Persian poetry, Khayyam's quatrains have attracted the attention of orientalists as one of the precious treasures of Persian literature. Today, this work has been translated into many languages and is accessible to many audiences. Since the poems of this poet have a special elegance, literary craftsmanship, rhythm and prosody, due to the fact that they are all in the rôbâï genre and in the khorassani style, their translation requires much more precision and effort. In this research, we attempt to examine the French translation of some quatrains of Khayyam following the theory of André Lefèvre to find out if the form of the quatrain, its rhyme, its meaning and its rhythm were well transmitted in the target language or not. To achieve this goal, we consider Lefèvre's seven categories of poetry translation: 1. rhythmic translation, 2. rhyming translation, 3. blank verse translation, 4. translation-interpretation, 5. phonetic translation, 6. translation literal and 7. prose translation, in order to identify the strategy used by him to translate the quatrains. The results obtained indicate that Marthold mainly uses the method of “rhymed and rhythmic translation”.

کلیدواژه‌ها [English]