نمود زبان مادری در ترجمه به مثابه مواجهه با هویت و فرهنگ

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی عباسی ¹
• آندیا عبائی ²
• سارا شریفی ³

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فرانسه و لاتین، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فرانسه و لاتین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

³ گروه زبان و ادبیات فرانسه و لاتین، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22067/rltf.2025.90367.1132

چکیده

فرایند ترجمه واجد چندین مؤلفه است که نحوۀ ارتباطِ میان آنها منجر به بروز تفاوت و تنوع در نحوۀ معادل‌گزینی می‌شود. مؤلفه‌های دستوری، معناشناسی، فرهنگی و مجموعه‌ای از عواملی که در انتخاب معادل نزد مترجم نقش دارند: «زبان مادری» یکی از مؤلفه‌های مهم تشکیل‌دهندۀ هویت است. چگونه می‌توان نقش زبانِ مادری را در فرایند ترجمۀ بینازبانی تبیین کرد؟ در این پژوهش سعی شده است با بررسی ارتباط میان مؤلفه‌های زبان مادری و هویت به کارکردِ این دو در امر ترجمه اشاره شود. هدف از این پژوهش در گام نخست، بررسی جایگاه زبان مادری و ارتباط آن با هویت، سپس مطالعۀ واژه‌شناختی و معناشناسیِ رکن زبانِ مادری به عنوان زبان مقصد در فرایند گذار از زبان مبدأ به زبان مقصد در ترجمه است. برای این منظور، به بررسی ماهیّت زبان مادری در رشد سوژه نزد ژاک لاکان پرداخته می‌شود تا از این رهگذر نقشی که عامل هویت و سوژه در کنش ترجمه دارد مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت، با بررسی مقایسه‌ای میان واژگان و عباراتی به زبان فرانسوی و ترجمۀ آنها به زبان فارسی سعی شده است نمود زبان مقصد به عنوان زبان مادریِ مترجم مورد تأمل قرار گیرد. به عنوان نتیجه؛ گرچه درک و دریافتِ زبان مبدأ و دانش زبان مقصد به منزلۀ زبان مادری، هر دو در ایجاد هم‌افزایی در فرایند ترجمه سهیم هستند، اما از آنجا که زبان مادری در شکل‌گیریِ «سوژه» نقش بنیادین دارد، نحوۀ معادل‌گزینی و چینش اجزای جملۀ ترجمه‌شده تحت تاثیر ساختار و نظامِ زبانیِ مرتبط با سوژۀ مترجم قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

• زبان مادری
• سوژه
• ژاک لاکان
• هویت
• ترجمه

موضوعات

• ترجمه فرانسه

---

عنوان مقاله [English]

The mother tongue phenomenon in translation as identity and cultural exchange

نویسندگان [English]

• Ali Abbassi ¹
• Andia Abai ²
• Sarah Sharifi ³

¹ Professor in French Departement, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

² Assistant Professor of French Language and literature, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

³ French Departement, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The translation process corresponds to several elements, and different combinations between them result in various choices of equivalents. The syntactic, semantic and cultural elements influence the translator's decision. The mother tongue is one of the essential elements during the development of identity. How can we determine the function of the mother tongue in the process of interlingual translation? In this research, by studying the conception of the mother tongue and its exchange between identities, we try to conceive their functions in the act of translation. Our objective is firstly to analyze the place of the mother tongue by relating it to identity. Then we look at a lexical and semantic study of the mother tongue as a source language in translation. To conceive of this translational exchange between identity and the subject, we explore the concept of mother tongue according to the ideas of Jacques Lacan. Finally, according to a comparative and translational study between two languages French and Persian, we arrive at the semantic nuances in the different translations. Our conclusion approaches the potentiality of the mother tongue and its function in the development of the subject, despite certain reciprocity between two source and target languages, this potentiality resonates in the manner of choosing equivalent and structuring the target language which is related to the translator’s subject.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mother tongue
• subject
• Jacques Lacan
• identity
• translation